Trong lĩnh vực tái chế tại Việt Nam, nhiều mô hình kinh doanh tuần hoàn đã được vận hành và đem lại những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp áp dụng các mô hình kinh doanh tuần hoàn chưa có tính hệ thống.

Ngày 19/8/2022, trong khuôn khổ hợp tác với Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức Hội thảo công bố Báo cáo “Mô hình kinh doanh tuần hoàn: Kinh nghiệm quốc tế và áp dụng tại Việt Nam”.

Chủ động xây dựng chiến lược phát triển kinh doanh tuần hoàn

Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 đã đề ra định hướng “xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường.”

Ngày 19/8 tại Hà Nội, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) phối hợp với Đại sứ quán Đan Mạch tại Việt Nam tổ chức Hội thảo công bố báo cáo “Mô hình kinh doanh tuần hoàn: Kinh nghiệm quốc tế và áp dụng tại Việt Nam.”

Hội thảo nhằm mục đích chia sẻ kết quả nghiên cứu về thực trạng và hướng giải pháp phát triển các mô hình kinh doanh theo hướng tuần hoàn tại Việt Nam; trong đó, tập trung vào các vấn đề như sự cần thiết của kinh doanh tuần hoàn và kinh nghiệm quốc tế về mô hình kinh doanh tuần hoàn; thực trạng kinh doanh theo hướng tuần hoàn của doanh nghiệp Việt Nam và khuyến nghị các cơ chế, chính sách có liên quan.

Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 10 năm 2021-2030 cũng đã đề ra định hướng “xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, thân thiện với môi trường” và “khuyến khích phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn, để sử dụng tổng hợp và hiệu quả đầu ra của quá trình sản xuất.”

Chiến lược cũng đề ra nhiệm vụ “xây dựng lộ trình, cơ chế chính sách, pháp luật để hình thành, vận hành mô hình kinh tế tuần hoàn.” Nhằm cụ thể hoá các chủ trương này, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg ngày 7/6/2022 phê duyệt Đề án phát triển kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam.

Tại hội thảo, ông Nguyễn Hoa Cương, Phó Viện trưởng CIEM cho biết Việt Nam đã có nhiều doanh nghiệp chuyển đổi mô hình kinh doanh theo hướng tuần hoàn trên cơ sở các quy định và chính sách về phát triển bền vững như: chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh; chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững; chiến lược sản xuất sạch hơn trong công nghiệp…

Nhiều doanh nghiệp đã nhận thức được trách nhiệm xã hội và xây dựng các mô hình kinh doanh theo hướng tuần hoàn để đảm bảo cho sự phát triển bền vững của mình, đóng góp vào sự phát triển bền vững chung của nền kinh tế như Vinamilk, Nestle, Coca Cola, Lagom Việt Nam, Hóa chất Đức Giang…

Đặc biệt, trong lĩnh vực tái chế, nhiều mô hình kinh doanh tuần hoàn đã được vận hành và đem lại những kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp áp dụng các mô hình kinh doanh tuần hoàn chưa có tính hệ thống.

Ông Trịnh Đức Chiều, Phó Trưởng ban Nghiên cứu cải cách và phát triển doanh nghiệp, CIEM cho biết, từ kinh nghiệm của châu Âu, Đan Mạch và nhiều quốc gia khác, kinh doanh theo hướng tuần hoàn đang trở thành một xu hướng trên phạm vi toàn cầu và được coi là một trong những giải pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Trong giai đoạn đầu của quá trình hình thành các mô hình kinh doanh tuần hoàn, vai trò của Nhà nước là đặc biệt quan trọng, trước hết trong xây dựng khung pháp luật, chính sách nhằm hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vượt qua những thách thức, khó khăn khi chuyển đổi mô hình kinh doanh từ tuyến tính sang tuần hoàn.

CIEM nhận định những khó khăn thách thức đối với phát triển các mô hình kinh doanh tuần hoàn vẫn xuất hiện ở hầu hết các khía cạnh của hoạt động kinh doanh, đó là nguồn lực, công nghệ, thị trường.

Bên cạnh đó, nguyên nhân chủ yếu là nhận thức về kinh tế tuần hoàn và mô hình kinh doanh tuần hoàn tại Việt Nam chưa thống nhất. Mặt khác, khung pháp luật chưa đầy đủ, rõ ràng và đồng bộ; năng lực và nguồn lực của doanh nghiệp chưa đáp ứng yêu cầu; văn hoá kinh doanh, thói quen tiêu dùng và nội dung chính sách pháp luật vẫn chủ yếu dựa trên triết lý kinh doanh tuyến tính truyền thống.

Do đó, trong bối cảnh quốc tế và trong nước đưa đến những cơ hội và thách thức đối với phát triển kinh tế tuần hoàn và kinh doanh trong kinh tế tuần hoàn, nhất là trong thời gian gần đây đã có chủ trương, chính sách mới về kinh tế tuần hoàn, kinh doanh tuần hoàn.

Để đạt mục tiêu phát triển bền vững, cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26), CIEM khuyến nghị để phát triển kinh tế tuần hoàn nói chung và kinh doanh tuần hoàn nói riêng, một số giải pháp quan trọng cần tập trung trong giai đoạn tới gồm tăng cường nhận thức về kinh tế tuần hoàn, kinh doanh tuần hoàn; hoàn thiện khung thể chế, pháp luật có liên quan.

Cùng với đó, Chính phủ cần đẩy mạnh thực hiện lồng ghép các giải pháp phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh doanh tuần hoàn trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, kết hợp với ban hành chính sách cụ thể về hỗ trợ nguồn lực đối với các doanh nghiệp và xây dựng hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn, đặc biệt là bộ tiêu chí đo lường mức độ kinh doanh tuần hoàn của các doanh nghiệp, cũng như có hướng dẫn chi tiết về việc áp dụng mô hình kinh doanh tuần hoàn cho các doanh nghiệp theo ngành, lĩnh vực…

Về phía doanh nghiệp, để tận dụng được những cơ hội cũng như hạn chế những khó khăn, thách thức khi hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần chủ động xây dựng các chiến lược dài hạn đối với việc chuyển đổi từ mô hình kinh doanh truyền thống sang mô hình kinh doanh theo hướng tuần hoàn./.